Prezentacja Komitetu Obywatelskiego na rzecz Przejrzystości w Polityce Kulturalnej Krakowa

18 listopada 2009 roku w Auditorium Maximum UJ odbyła się dyskusja panelowa zorganizowana przez stowarzyszenie AICA: "Nowe Muzea Sztuki Współczesnej w Polsce - program, publiczność, edukacja", na którą zaproszeni zostali m. in. przedstawiciele Komitetu Obywatelskiego na rzecz Przejrzystości w Polityce Kulturalnej Krakowa - Marta Deskur i Wilhelm Sasnal. Przygotowana przez nich prezentacja nie została odczytana, dlatego umieszczamy ją tutaj, na blogu Inicjatywy2009, żeby każdy mógł się z nią zapoznać.  



Miesiąc temu w Krakowie został powołany Komitet Obywatelski na rzecz Przejrzystości w Polityce Kulturalnej Krakowa. Jest to otwarta, nieformalna grupa artystów, krytyków, kuratorów i animatorów kultury działających w Krakowie. Na początek chciałam właśnie w imieniu Komitetu podziękować za możliwość zabrania głosu w sprawach – jak sądzimy – ważnych nie tylko dla Krakowa, ale dla kultury w ogóle.

Razem z Wilhelmem Sasnalem, jako przedstawiciele tej grupy, na dzisiejszej sesji AICA, w skrócie przedstawimy przebieg naszych działań, próbę współpracy z Urzędem Miasta i postulaty, których spełnienia się domagamy.

W październiku tego roku, zaniepokojeni niejasną sytuacją dotyczącą przyszłości dwóch krakowskich instytucji publicznych, zajmujących się sztuką współczesną, to jest, Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki i nowopowstającego Muzeum Sztuki Współczesnej na Zabłociu, w czasie pierwszego otwartego spotkania Komitetu, postanowiliśmy zwrócić się do Prezydenta Miasta Krakowa, prof. Jacka Majchrowskiego, z prośbą o przedstawienie opinii publicznej wizji i kierunku rozwoju tych instytucji, oraz o klarowność procedur obsadzania funkcji dyrektorskich.

Apelowaliśmy jednocześnie o rozpisanie otwartych i rozstrzyganych przez ekspertów konkursów na stanowiska dyrektorów, obu tych instytucji, które to konkursy – naszym zdaniem – są jedynym sposobem na wyłonienie w sposób demokratyczny osób z najciekawszymi wizjami programowymi, pozwalającymi zapewnić dynamiczny rozwój obu instytucji.

Postulując o wprowadzenie otwartych, międzynarodowych konkursów na funkcje dyrektorskie takich instytucji, rozumiemy, że zagwarantuje to kadencyjność sprawowania tych funkcji i jednocześnie taki model przyczyni się, do merytorycznej różnorodności, utrzymywania wysokiego poziomu i nie dopuści do „zamrożenia”, a nawet upadku danej instytucji.

List do Prezydenta, Prof. Jacka Majchrowskiego, podpisany przez ponad 200 (a na dzisiaj ponad 400) sygnatariuszy z całej Polski, w tym przez najważniejsze naszym zdaniem osoby działające na polu sztuki, przekazaliśmy na ręce Prezydenta osobiście wraz z Wilhelmem Sasnalem, 26 października tego roku.

W czasie spotkania prof. Majchrowski deklarował podobne intencje do naszych, czyli chęć współpracy ze specjalistami w zakresie sztuk wizualnych oraz jak najwyższy poziom merytoryczny krakowskich instytucji.

Jednocześnie powiadomił nas o swoich planach – nominacji Marii Anny Potockiej dyrektorem „w budowie” nowopowstającego MSW i ogłoszenia otwartego konkursu na stanowisko dyrektora tej placówki, dopiero po jej otwarciu.

Zapewniał nas także o swoim zaangażowaniu w powstanie Muzeum i prosił o nie powiadamianie prasy na temat naszego listu, gdyż to mogłoby sprowokować przeciwników MSW i opóźnić lub nawet uniemożliwić jego budowę.

Na tymże spotkaniu, Prezydent Majchrowski, poprosił nas również o podanie lisy ekspertów, którzy mogliby naszym zdaniem zasiąść w przyszłej Radzie Programowej Muzeum, o którym mowa.

Ponieważ działalność nasza w tej sprawie jest jawna i otwarta, zdecydowaliśmy się jednak, nagłośnić nieco interesującą nas sprawę i przekazaliśmy List mediom oraz opublikowaliśmy go w internecie na blogu: inicjatywa2009@blogspot.com

Nasze stanowisko, spotkało się z dużym zainteresowaniem i zyskało przychylność m.in. Radia Kraków, Radia TOK FM „ogólnopolskiej „Gazety Wyborczej”, „Dziennika Polskiego”, „Gazety Krakowskiej”, „Obiegu”.

W odpowiedzi, prof. Majchrowski w artykule Łukasza Gazura (Dziennik Polski 31.10) oświadczył, cytuję: "do końca 2009 roku z pewnością powołana zostanie Rada Programowa, która zajmie się opracowaniem wytycznych dla przyszłego muzeum". - i dalej: "Dopiero wtedy, kiedy istnieć będzie instytucja, może zostać rozpisany konkurs na dyrektora". Wcześniej miałby zostać powołany dyrektor Muzeum Sztuki Współczesnej „w organizacji”, zaś w styczniu 2010 roku przygotowany ma być konkurs na stanowisko dyrektora Bunkra Sztuki. W tym samy artykule czytamy: "Prezydent Jacek Majchrowski zapewnia, że głosu twórców i historyków sztuki słucha". - i dodaje: "Bardzo mnie cieszy zaangażowanie środowiska artystycznego, chętnie skorzystamy z propozycji i rad".

Dzień później, również z prasy, (Dziennik Polski, Łukasz Gazur) dowiadujemy się, że, cytuję: "Maria Anna Potocka została wytypowana na stanowisko dyrektora nowopowstającego Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie".

W wywiadzie do Dziennika Polskiego z dnia 3 listopada, Maria Anna Potocka mówi: "Przede wszystkim nie będę dyrektorem „w organizacji”. Takie stanowisko powierzone może być na rok, na dwa, a z władzami miasta ustaliliśmy, że zawrzemy kilkuletni kontrakt".

4 listopada 2009 roku, przekazaliśmy na dziennik podawczy drugi list do Prezydenta Jacka Majchrowskiego. W tymże liście poruszone zostały trzy sprawy.

Pierwsza, dotyczyła prośby prezydenta o podanie nazwisk do Rady Programowej MSW, czego nie możemy teraz zrobić, ponieważ byłoby to działanie wbrew naszym postulatom przejrzystości, natomiast prosimy go o współpracę przy organizacji otwartej debaty eksperckiej, w czasie której można byłoby wyłonić kompetentne osoby do tejże Rady, określić jej role, formę i zakres działania.

Druga, to wyrażenie naszego zaniepokojenia odnośnie zatwierdzonego przez Ministra Kultury statutu MSW, przekazanego nam przez Pełnomocnika Prezydenta Miasta Krakowa ds. Kultury, Pana Filipa Berkowicza. Statut ten nie uwzględnia powołania dyrektora drogą otwartego konkursu ani jego kadencyjności.

Trzecia sprawa, dotyczyła propozycji utworzenia Rady Doradczej do spraw Sztuki, której celem byłaby współpraca z Urzędem Miasta w celu podejmowania decyzji w obrębie sztuk wizualnych (między innymi chodzi o rzetelność przeprowadzania przyszłych konkursów na dyrektorów i decyzyjność w sprawach funkcjonowania i finansowania imprez z pieniędzy publicznych).

Dotychczas nie doczekaliśmy się odpowiedzi na nasz list, rzeczywisty dialog nie został jeszcze podjęty i w zasadzie nie zostały spełnione żadne z naszych postulatów.

Z innej strony, jesteśmy zaniepokojeni planami konkursu, który ma się odbyć w styczniu 2010 roku, na dyrektora Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki.

Mimo, że nasz postulat w części, co do tej instytucji ma szansę się zrealizować, to uważamy, że jest to za krótki okres i za słaba informacja, aby taki konkurs mógł faktycznie zgodnie z procedurami i międzynarodowymi standardami zakończyć się sukcesem.

Bunkier Sztuki, z tego, co się orientujemy ma bardzo złą sytuację finansową, potrzebuje energicznego i skutecznego dyrektora.

Chcielibyśmy również przy tej okazji zaznaczyć, że zależy nam aby imprezy wokół sztuk wizualnych organizowane w Krakowie i finansowane z pieniędzy publicznych, stały się wydarzeniami na wysokim poziomie i dobrze od strony merytorycznej przygotowanymi. Kierowane powinny być przez międzynarodowych kuratorów wyłanianych również z konkursu, biorąc wzorzec z europejskich biennale sztuki.

Na koniec chcemy zaznaczyć, że w ostatnim tygodniu z zadowoleniem obserwujemy całkowitą zgodność naszych postulatów, z inicjatywą wypływającą ze środowiska warszawskiego, dotyczącą zmiany na stanowisku dyrektora Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, którą to gorąco popieramy.

Dodam też, że spotykamy się z przedstawicielami władz Miasta i Rady Miejskiej oraz przygotowaliśmy list do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Bogdana Zdrojewskiego, w sprawie zmiany przepisów, które gwarantowałaby organizację otwartych i merytorycznych konkursów rozstrzyganych przez ekspertów na stanowiska dyrektorów instytucji kultury, a ponadto wprowadzałaby zasadę kadencyjności pełnienia tych funkcji. Mamy nadzieję, że nasz głos przyczyni się do pozytywnych zmian.

Celem naszego działania jest próba stworzenia takich warunków formalno-prawnych, aby instytucje zajmujące się promowaniem sztuki współczesnej, jak i jej reprezentacją, utrzymywały wysoki poziom, godny konkurencji europejskiej, dynamiczny i energiczny rozwój, idący razem z wymogami czasu i zmianami zachodzącymi w świecie sztuki.

Na stanowiska dyrektorskie, do tej pory w wielu placówkach, nominacje zapewniały niejako dożywotnie pełnienie funkcji, co uniemożliwia dynamiczny rozwój jakichkolwiek instytucji ds. Kultury. Demokratyczne zasady funkcjonowania instytucji publicznych w obrębie sztuki, jak i uwolnienie ich spod władzy urzędników jest dla nas priorytetem.

Chcemy, aby głos został oddany ekspertom i specjalistom, a nie urzędnikom, np.księgowym lub innym „ekonomistom”, którzy kierują się z reguły nie dobrem sztuki, a swoim własnym, nie zawsze celnym „instynktem”.

Żyjemy w szczęśliwej epoce, w której powoływanych jest wiele nowych instytucji Kultury. Nie zapominajmy, że te instytucje bez środowiska twórców i animatorów sztuki nie istnieją.

Celem naszego wystąpienia tutaj, jest przedstawienie na forum ekspertów naszych opinii i postulatów, jak i prośba o debatę na temat struktur interesujących nas placówek, ich roli na scenie lokalnej, ogólnopolskiej i międzynarodowej, oraz najbardziej adekwatnych w ich przypadku modeli działania.

W imieniu Obywatelskiego Komitetu na rzecz Przejrzystości w Polityce Kulturalnej Krakowa,

Marta Deskur
Wilhelm Sasnal